EREĞLİ MÜZESİ’NİN ÖĞRETMENEVİ BULUNTUSU BİZANS ESERLERİ

DR. CAN CANVER

Warning: Use of undefined constant user_email - assumed 'user_email' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/haberhayat/public_html/wp-content/themes/HaberMatikV3/single-kose-yazilari.php on line 34
cancanver7@gmail.com

Mersin Üniversitesi sanat tarihi Ana Bilim Dalı öğrencisi Ali Kıpramaz, Sosyal Bilimler Enstitüsü’ne sunmuş olduğu Ekim 2019 tarihli yüksek lisans tezinde konu olarak ‘’Herakleia Pontike ( Karadeniz Ereğli ) Bizans Dönemi Taş Eserleri’’ başlığını ele almış ve bizlere açıklayıcı bilgiler vermiştir.

Tez sahibi yerinde yaptığı incelemesinde, Ereğli Müzesi’nde sergilenmekte olan Bizans dönemi eserlerini çeşitli kategorilere ayırmıştır. Bunlardan biri de müzeye Kdz Ereğlisi Öğretmenevi hafriyatı sırasında nakledilen eserler oluşturmaktadır.

Bu kategorideki eserlerden ilki Geç Roma-Erken Bizans dönemine ait mermer sütun kaidesidir ve Attik tiptedir. Sütun kaidesinin üst bölümünde merkezde 5 cm boyutlarında bir kurşun yuvası bulunur. Bununla birlikte bir kurşun kanalı yer almaktadır. Tüm yüzeyleri düzgün işlenmiş olan kaide monolit ( yekpare )’tir.

Bir diğer eser 5.yz.a ait bezeme ve üsluplu mermer İon tipi ‘impost’ ( yastık taşı ) sütun başlık altıdır. Abaküs ( boncuk ) bölümünde kırık ve aşınmalar görülür. İmpostun diğer kısa yüzü ve yan yüzleri bezemesizdir. İonik bölümün köşelerinde dört tur dönen ‘volut’               ( sarmal şekilde )’ler bulunmaktadır. Dışa taşkın ‘ekhinus’ ( yuvarlak kenarlı sütun başlığı )’ ta tek yumurta motifi yer alır. Diğer İonik bölümde aynı özellikte olup, tek yumurta motifi ile oluşturulmuştur. ‘Pulvinus’ ( yaprağın sapa bitişik olduğu yerdeki şişlik ) oldukça kaba işlenmiş geometrik motif ile süslüdür. Sütun ana bölümünün yan yüzünde bu motif kalın çerçeveli daire içinde bir Malta haçı yer almaktadır.

Üçüncü eser 5-6.yz.a tarihlenen mermer bir sütun başlığıdır. Abakus bölümünde kırık ve aşınmalar görülür. İmpostun bir kısa yüz merkezinde Bizans haçı kabartması yer alır. İmpostun diğer kısa yüzü ve yan yüzleri bezemesizdir. İonik bölümün köşelerinde üç tur dönen volutler bulunmaktadır. Dışa taşkın ekhinusta alt düzlemden çıkan köşe ‘palmet’       ( yelpaze biçimli bezeme )’i yer almaktadır. Diğer İonik bölümde, ekhinusta tek yumurta motifi bulunmaktadır. Pulvinus, ‘balteus’ ( düşey bant )’tan gelişen kalın çanak yaprak ile süslüdür.

Bir diğer eser de 5-6.yz.a ait mermer sütun başlığıdır. Abakus bölümünde kırık ve aşınmalar görülür. İmpostun bir kısa yüz merkezinde haç kabartması yer alır. İmpostun diğer kısa yüzü ve yan yüzleri bezemesizdir. İonik bölümün köşelerinde üç tur dönen volutler bulunmaktadır. Dışa taşkın ekhinusta alt düzlemden çıkan köşe palmeti yer almaktadır. Diğer İonik bölümde, ekhinusta tek yumurta motifi bulunmaktadır. Pulvinusta yatay eksende zıt yöne doğru ayrılan palmet motifi ile süslenmiştir. Üzerinde büyük bir Bizans haçı yer almaktadır.

Yine Öğretmenevi hafriyatından müzeye getirilen bir diğer sütun başlığı, yine 5-6.yz.a aitlendirilmiştir. Abakus bölümünde kırık ve aşınmalar görülür. İmpostun bir kısa yüz merkezinde rozet içerisinde ‘kristogram’ ( çelenk içinde Hi-Ro yani Hiristos’tan üretilen Hıristiyan sembolü ) kabartması bulunur. İmpostun diğer kısa yüzü ve yan yüzleri bezemesizdir. İonik bölümün köşelerinde üç tur dönen volutler bulunmaktadır. Dışa taşkın ekhinusta alt düzlemden çıkan kabaca biçimlendirilmiş köşe palmeti yer almaktadır. Diğer İonik bölümde, ekhinusta tek yumurta motifi bulunmaktadır. Pulvinusta yatay eksende zıt yöne doğru ayrılan kabaca biçimlendirilmiş palmet motifi ile süslenmiştir.