DR. CAN CANVER TARİHE IŞIK TUTUYOR..

DR. CAN CANVER

Warning: Use of undefined constant user_email - assumed 'user_email' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/haberhayat/public_html/wp-content/themes/HaberMatikV3/single-kose-yazilari.php on line 34
cancanver7@gmail.com

Çankırı Karatekin Üniversitesi Edebiyat fakültesi Tarih Bölümü öğretim görevlisi Mustafa Gençoğlu, üniversitesinin Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi’nin 2 ( 1 ) cildinde yayınlanan ‘’1864 ve 1871 Vilayet Nizamnamelerine Göre Osmanlı taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma’’ başlıklı makalesinde konuyla ilgili bilgiler aktarmaktadır.

II. Mahmud merkezi yönetimi güçlendirmek amacıyla kapsamlı reformlara girişmiş, buna bağlı olarak da mülki taksimatta ve taşra idaresinde çeşitli düzenlemelere gitmiştir. O zamana kadar valilerin atanması, Dahiliye Nezareti kuruluncaya kadar sadrazam adına sadaret kethüdası tarafından yapılıyordu. Osmanlı taşra teşkilatında daha köklü bir yapılanma ihtiyacı ortaya çıkınca; 1864 ve 1871 vilayet nizamnameleriyle bu ihtiyaca cevap verilmeye çalışılmıştır.

1871 Nizamnamesi, idare tarihimiz açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu nizamname, çağdaş biçimde bir yerel yönetim mekanizmasının gelişmesinde, sivil bürokrasinin rolünün başkent dışındaki idari mevkilere yayılmasında ve halkın siyasi ve bürokratik süreçlere katılımının artmasında bir dönüm noktası olarak göze çarpmaktadır.

1871 Nizamnamesi’yle Osmanlı Devleti idari bakımdan 27 vilayet ve 123 sancağa bölünmüştü. Vilayetlerde olduğu gibi liva ve kazalarda da idare meclisleri oluşturulmuştu. Kaza İdare Meclisi kaymakamın başkanlığında Mal Müdür, Tahrirat Katibi, Kaza Hakimi         ( Naib ), Müftü ve gayrımüslim cemaatin ruhani reisleri gibi tabii üyeler ve ikisi Müslüman, ikisi de gayrımüslim dört üyeden müteşekkildir.

Kaza İdare Meclisleri; idari davaları ve gelir-giderleri inceler, miri malalrın yönetimi ve korunması, yerel sağlıkla ilgili tedbirler, beledi kuruluşların yapımı ve tamiri, köy yolarlının yapımı ve onarımı gibi konuları görüşür ve karara bağlardı. Bundan başka vergiyle ilgili itirazların görüşüldüğü ilk merciiydi. Kaza Meclisleri, kaymakamın yetkisi dahilindeki sözleşmelerin ve alım-satım işlemlerinin usule uygun olup olmadığını denetledikten sonra itirazlarını veya yetkisini aşan konuları Liva İdare Meclisi’ne havale ederdi.

Kaza İdare Meclisleri, taşra idaresi hiyerarşisi içerisinde etkinliği en az olan meclislerdi. Ayrıca bu meclisler, en küçük problemlerini dahi üst mercilerle danışma konusu yaparak vilayet idaresinde kırtasiyeciliği arttırmışlardır. Bununla birlikte kaza düzeyinde eşrafın yöneticilerle işbirliği kurmalarında ve işlerin kolay yürütülmesinde idarecilere önemli katkılar sağlamıştır.

İdare Meclisleri için uygulanan seçim usulü, 1864 Nizamnamesi’yle belirlenmiştir. Buna göre meclislerin dört üyesinin seçimi, oldukça karışık, uzun ve son kararı hükümet memurlarına bırakan bir prosedüre bağlıydı.

Kastamonu Salnamelerinde Kdz Ereğlisi İlçe İdare Meclisi ( Meclis-i İdare )’nin sivil üyeleri    ( Azay-ı Müntehabiye ) 1869-1905 yıllarına şöyle kaydedilmiştir:

1869 : Azay-ı Müntehabiye : Hacı Mehmed Ağa, Mustafa Bey, Metropolid Vekili Haralambos Efendi, Hacı Yani Efendi.

1870 : Azay-ı Müntehabiye : Mustafa Bey ( muvazzaf ), Hacı Pani Ağa ( muvazzaf ), Mehmed Ağa    ( gayrı muvazzaf ).

1871 : Azay-ı Müntehabiye : Mustafa Bey, Mehmed Ağa, Raşid Efendi, Hacı Yani Ağa.

1872 : Azay-ı Tabiiye : Mustafa Bey, Hacı Mehmed Ali Ağa, Konstanti Ağa.

1873 : Azay-ı Müntehabiye : Mustafa Bey, Hacı Mehmed Ağa, Mahmud Raşid Efendi, Konstanti Ağa.

1874 : Azay-ı Müntehabiye : Hacı Mehmed Ağa, Despot Vekili İstari Ağa, Mustafa Bey, Mehmed Raşid Efendi, Hacı Kosti Ağa.

1875 : Azay-ı Müntehabiye : Hacı Mehmed Ağa, Hacı Ahmed Ağa, Ali Bey, Vekil-i Despot Hacı Hristo Ağa, Hacı Kosti Ağa.

1876 : Azay-ı Müntehabiye : Mehmed Raşid Efendi, Hacı Ahmed Ağa, Ali Bey, Vekil-i Despot Hacı Hristo Efendi, Hacı Yani Ağa.

1877 : Azay-ı Müntehabe :Mehmed Raşid Efendi, Hacı Ahmed Ağa, Hacı Yani Ağa.

1878 : Azay-ı Müntehabe : Ali Bey, Mustafa Bey, Hacı Hristosi, Todoraki Ağa, Dimitri Ağa.

1879 : Azay-ı Müntehabe : Ali Sami Bey, Mustafa Bey, Metropolit Vekili ( münhal ), Todoraki Ağa.

1880 : Azay-ı Müntehabe : Hacı Ahmed Ağa, Eyüp Ağa, Yani Ağa, Hacı Yorgi Ağa.

1881 : Azay-ı Müntehabe : Hacı Ahmed Ağa, Eyüp Ağa, Yani Ağa, Hacı Yorgi Ağa.

1882 : Azay-ı Müntehabe : Ahmed Ağa, Eyüp Ağa, Todori Ağa, Hacı Yorgi Ağa.

1889 : Azay-ı Müntehabe : Tunusluzade Hüseyin Efendi, Hacı İsmail Beyzade Eyüp Bey, Pavlaki, Yani Efendi.

1893 : Azay-ı Müntehabe : Eyüb Efendi, Yiğit Halil Efendi, Yani Ağa, Stefan Ağa.

1894 : Azay-ı Müntehabe : Ali Bey, Yiğit Halil Efendi, Todori Ağa, Stefan Ağa.

1895 : Azay-ı Müntehabe : Ali Bey ( Mecidi 4 madalyası ), Halil Efendi, Todoraki Ağa, Stefan Ağa.

1897 : Azay-ı Müntehabe : Halil Efendi, Hüseyin Efendi, Stefan Ağa, İlya Ağa.

1900 : Azay-ı Müntehabe : Halil Efendi, Mehmed Efendi, Yani Ağa, İlya Ağa.

1905 : Azay-ı Müntehabe : Hacı Halil Efendi, Hacı Musa Efendi ( Mecidi 5, Tahlisiye madalyaları ), Damyanoz Efendi, münhal kadro.