TANZİMAT’TAN MÜTAREKEYE KDZ EREĞLİSİ MAARİF MECLİSLERİ

DR. CAN CANVER

Warning: Use of undefined constant user_email - assumed 'user_email' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/haberhayat/public_html/wp-content/themes/HaberMatikV3/single-kose-yazilari.php on line 34
cancanver7@gmail.com

Ali Akyıldız, TDK İslam Ansiklopedisi’nin ‘’Maarif-i Umumiyye Nezareti’’ başlıklı yazısında taşra maarif meclislerinin bağlı olduğu Maarif-i Umumiyye Nezareti hakkında bilgiler vermektedir.

Sultan Abdülmecid, 1 Mart 1845 tarihinde Meclis’i Muvakkat’ın kurulmasını kararlaştırmıştır. Meclis, birir eğitimin temelini oluşturan sıbyan mekteplerinin ıslahına, diğeri orta dereceli okulları, oluşturmak üzere rüşdiye mekteplerine ve üçüncüsü yüksek ilimlerin tahsil edileceği bir darülfünun kurulmasına dair üç layiha hazırladı; ayrıca eğitim işleriyle ilgilenmek üzere Babıali’de daimi bir meclisin kurulmasını önerdi. Eğitimin ıslahı programının ana hatlarını bu şekilde belirledikten sonra yerini Meclis-i Maarif-i Umumiyye’ye bıraktı.

Meclis, ayda bir defa daha geniş bir katılımla Meclis-i Umumi-i Maarif adıyla toplanmakta ve Meclis-i Maarif’in bir ay zarfında görüştüğü konularla bir sonraki ay yapmayı düşündüğü faaliyetleri ele almaktaydı.

Islahat Fermanı’nın ilanından sonra, 19 Haziran 1856 tarihinde Müslüman ve gayrı müslim bütün tebaa temsilcilerinin katılacağı bir Meclis-i Muhtelit’in tesisi kararlaştırıldı. Bu meclis başlangıçta, toplam altı üyeden oluşurken daha sonra bu sayı artmıştır. Yeni düzenlemeyle birlikte eğitim işlerine bakan meclislerin sayısı ikiye çıktı: Meclis-i Maarif ve Meclis-i Muhtelit-i Maarif… Meclis-i Maarif daha ziyade dini ilimlere, diğeri ise karma eğitime dair konuları görüşecekti.

Maarif Nezareti, Temmuz 1879’da yapılan esaslı bir düzenlemeyle mekatib-i aliye, mekatib-i rüşdiyye, mekatib-i sıbyaniyye, telif ve tercüme ve matbaalar olmak üzere beş ana daireye ayrıldı.

Kastamonu Salnamelerinde Kdz Ereğlisi Maarif Meclisi üyeleri 1876-1905 arası şöyle kaydedilmiştir:

1876-1878 yılları : Reis: Hüseyin Hilmi Efendi, Azalar: Hacı Halil Efendi, Halil Efendi, el-Hac Mehmed Raşid Efendi. 1878 yılında Katib: Ali Rıza Efendi.

1879 : Reis: Naib Osman Fevzi Efendi, Nazırı Hasan Bey, Azalar: Hüseyin Hilmi Efendi, Hüseyin Efendi, Ali Sami Bey, Ahmed Efendi, Ahmed Efendi ( diğer ), Mehmed Raşid Efendi, Hacı Ahmed Ağa.

1880 : Reis: Nazır Miralay Hafız Adem Bey, Azalar: Telgraf Müdürü Cemal Bey ( Mecidi 5 madalyası ), Ahmet Tayyar Bey, Raif Efendi, Hüseyin Efendi, Rik’a hocası Ali Sırrı Efendi.

1893 : Reis-i evvel ahmed Efendi ( saniye ), Reis-i sani Acenta Hüseyin Efendi, Azalar: Mehmed Efendi, Mahmud Bey, Eşref Efendi, Katib: İsmail Rıza Bey.

1894 : Reis-i evvel Ahmed Efendi ( saniye ) ( Paris’te bulunduğu cihetle tarihi bilinemediği ), Reis-i sani Acenta Hüseyin Efendi, Azalar: Mehmed Efendi, Mahmud Bey, Eşref Efendi, Katib: İsmail Rıza Bey.

1895 : Reis: Necib Efendi, Reis-i sani Acenta Hüseyin Efendi, Azalar: Hüseyin Efendi, Hafız Nimet Efendi, Halil Efendi, Eşref Efendi, Katib: Rıza Bey.

1897 : Reis: Kaymakam Emin Muhlis Bey, Azalar: Hüseyin Efendi, Hafız Nimet Efendi, Mustafa Efendi, Eşref Efendi, Halil Efendi, Katib: Rıza Bey.

1900 : Reis: Müftü Hasan Efendi, Azalar: Halil Efendi, Hakkı Efendi, Katib: Rıza Efendi.

1905 : Reis: Kaymakam Emin muhlis Bey, Azalar: Mahmud Bey ( salise ), Nimet Efendi           ( Edirne ruusu ), Rıfat Bey, Hacı Halil Efendi, Yakub Efendi, Katib: Rıza Efendi.