CANVER YAZDI : HERAKLEİA PONTİKA’DA PAGAN ŞENLİKLERİ-2

DR. CAN CANVER

Warning: Use of undefined constant user_email - assumed 'user_email' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/haberhayat/public_html/wp-content/themes/HaberMatikV3/single-kose-yazilari.php on line 34
cancanver7@gmail.com

(Geçen sayıdan devam)

Herakleia Pontika’da Demeter onuruna bereketi arttırmak amacıyla düzenlenenkadın şenliklerine de ‘thesmophoria’ denirdi. Şenliğe evli oldukları anlaşılan özgür kadınlar katılır, birkaç gün süreyle belli yiyeceklerden ve cinsel ilişkiden uzak durulurdu. ‘Pyanopsion’ ( ekim ) ayının 12-14.günlerine rastlayan bu üç günlük süreye ‘anodos’ ( kathodos ), ‘nesteia’ ve ‘kalligeneia’ isimleri verilirdi. Kutlamaların büyük bölümü meşale ışığında yapılır, doğurganlığı artırmak amacıyla törensel cinsel ilişkide bulunulurdu.

‘Anodos’ ( yükseliş ) ve ‘kathodos’ ( alçalış ) denen şenliğin ilk gününde yapıldığı sanılan ayinde domuzlar bir yeraltı hücresine ( megaron ) kapatılır ve mağarayı koruyan yılanlarca yenmemiş bölümleri çürüyünce üç gündür cinsel ilişkiye girmemiş kadınlar bu artıkları çıkarırdı. Kadınların hepsi ya da bir bölümü, çam kozalağı ya da hamurdan yapılmış erkek ve yılan figürleri gibi alışılmış bereket simgeleri taşırdı. Sunağa konan domuz artıklarının tohumla karıştırıldığında bereket getireceğine inanılırdı. Büyülü sayılan çeşitli nesnelerin tohumla karışınca toprağın verimini artıracağı inancı çok yaygındı. Şenliğin ikinci gününde ( nesteria 9 kadınlar yere oturarak oruç tutarlardı. ‘Güzel doğuş’ anlamına gelen son gün ‘kalligeneia’ ise toprağın da bereketini artırmaya yönelik büyülerin ürün vermesini temsil ederdi. İlkbaharda tabiatın uyanışın temsil eden demeter adına yapılan törenlere de ‘khthonia’ denirdi.

Aynı şekilde Herakles ve Demeter’e, ‘theoklenia’ denen yemek sunma şenlikleri de düzenlemekteydiler.

Deniz Tanrısı Poseidon onuruna yapılan şenlikler ise ‘poseidonia’ olarak bilinmektedir. Gençlerin ergenlik töreni dolayısıyla Herakles onuruna yapılan şarap saçma törenine de ‘olnisteria’ denirdi.

‘Horaia’ ise; ekine elverişli hava şartlarına kavuşmak ve mevsimler şerefine yapılan şenliklerdi. Cehennem veya kır tanrıları için saf su veya su ile bal dökme ayinine ise ‘nephalion’ adı verilirdi.

Tanrılar ve onlara adanan şenlikler hakkında bilgiler ‘hierophantes’ adlı, kutsal şeyleri açıklayan kitaptan öğrenilirdi.

Bütün site halkının tapınak etrafında yaptığı tapınma ayinine ‘panegyris’ denir, töreni yönetmesi için başvurulacak rahibin bulunduğu yer olan ‘manteia’ya temilciler gönderilirdi. Günahlardan arınma törenlerinde tanrılarla site yurttaşları arasında ‘perishiarkhos’ denen rahipler aracılık yapardı.

Kentte tapınakların hizmetine ‘hierodulos’ denen köleler verilmişti. Tapınak bekçsi rahiplere de ‘neokoros’ denirdi. Bazı törenlerde içenleri ölümsüzlüğe kavuşturan tanrı içkisi 2nektar’ sunulurdu.

Bazı şenliklerde günah keçisi ( pharmakos ) olarak seçilen kadın veya erkek yedirilip içirilir, kentin çevresinde dolaştırılır, yeşil dallarla dövülüp kovalanır ya da taşlanırdı. İnanışa göre bu uygulamayla her yıl kötü talih kentten uzaklaştırılırdı. Ölülere yönelik yapılan törenlerde parayla tutulan 2therenodos’ denen ağıtçılar, hep bir ağızdan ağıtlar ( threnos ) okurlardı. Yine bu ayinlerde ölülere adanan kurbanlar ( nekysia ) ile tanrıya sungu için kesilecek hayvanlar ( hostia ), ‘kolakretes’ denen kişiler tarafından kesilir ve parçalanırdı. Tanrılara adanan sunguları ‘khoephoros’ adı verilen erkekler taşırdı.