KARADENİZ EREĞLİSİ MÜZESİ’NE HİBE EDİLEN BİZANS DÖNEMİ ESERLERİ

DR. CAN CANVER

Warning: Use of undefined constant user_email - assumed 'user_email' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/haberhayat/public_html/wp-content/themes/HaberMatikV3/single-kose-yazilari.php on line 34
cancanver7@gmail.com

Mersin Üniversitesi Sanat tarihi Ana Bilim Dalı öğrencisi Ali Kıpramaz, Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde yaptığı ‘’Herakleia Pontike ( Karadeniz Ereğli ) Bizans Dönemi Taş Eserleri’’ başlıklı yüksek lisans tezinde Ereğli Müzesi’ne hibe edilmiş Bizans dönemi taş eserleri hakkında bilgiler vermektedir.

Bunlardan biri Atatürk Kültür Merkezi peyzaj temizliği sırasında bulunan mermer bir sütun kaidesidir. Attike tipindeki kaide üstte ince bir silme ile son bulur. Oldukça düzgün işlenmiş mermer kaidenin kare prizmal ‘plinth’ ( kaide )’te üzerinde ve köşelerinde kırıklar görülmektedir.

Müze görevlileri tarafından el konulan kaçak malzeme de müzede sergilenmektedir. 5-6.yz.a ait sütun tepeliğinin abaküs ( boncuk ) köşeleri kırık ve aşınmıştır. Bir kısa yüz impost ( yastık taşı ) merkezinde aşınmış bir haç kabartması yer alır. İmpostun yan yüzleri bezemesizdir. İonik bölümün köşelerinde üç tur dönen ‘volut’ ( sarmal şekilde )’ler bulunmaktadır. Hafif dışa taşkın ‘ekhinus’ ( yuvarlak kenarlı sütun başlığı )’ta aşınmalardan dolayı motif belli değildir.

Müzeye hibe edilen 4.yz.a ait kesik piramit tipteki sütun başlığının bir köşesi kırıktır ve müze bahçesinde sergilenmektedir. Başlığın karşılıklı ve bir yüzünde kabartma olarak yapılmış haç motifi yer almaktadır. Haç kollarının uçları dışa doğru açılarak genişlemektedir. Eserin tek yan yüzeyinde ise, birbirine bitişik olarak işlenmiş yarım palmet ( yelpaze biçimli bezeme ) motifleri görülmektedir.

Ereğli Müzesi’ne Gökçebey’den getirilen 9-10.yz.a aitlendirilen dikdörtgen formdaki korkuluk levhası müze bahçesinde sergilenmektedir. Dikdörtgen iki çerçeve içinde alçak kabartma tekniğiyle yapılmış bezeme kompozisyonu yer alır. Merkezde bulunan ve üzerinde tek şeritli örgü motifinin yer aldığı madalyon içerisinde eşit kollu haç motifi bulunur. Haç kolları merkezden dışa doğru genişlemekte, uçları ile içbükey doğrultuda daralma yapmaktadır. Alt haç kolunun iki yanından çıkan ‘akanthus’ ( kenger yaprağı ), yukarı doğru genişleyerek yan haç kollarına temas etmektedir. Madalyonun her iki yanında eşkenar dörtgen motidi bulunur, dörtgenlerin her bir kenarında düğümlü bezemeler vardır. Belli bir düzeni olmayan düğümlerin, boyutlarında ve konumlarında farklılıklar görülmektedir. Eşkenar dörtgenlerden birinin içinde haç kabartması bulunurken diğerinde rozet içinde sekiz yuvarlak yapraklı çiçek motifi yer alır. Levha iki parça halinde kırık durumda olup, ön yüzünde aşınmalar bulunmaktadır. Levha kireçtaşından yapılmıştır.

Gökçebey’den getirilmiş ve kireçtaşından yapılmış diğer bir korkuluk levhası da müze bahçesinde yer almaktadır. Levha yüzeyinde dikdörtgen formlu, iki çerçeve içine alçak kabartma tekniğiyle yapılmış bezeme kompozisyonu yer almaktadır. Orta bölümde üzeri tek şeritli örgü motiflerinden oluşan madalyon kabartması bulunmaktadır. Madalyon içinde sekiz kenarlı yıldız motifi yer alır. Madalyon merkezinde Latin haçı kabartması görülmektedir. Madalyonun her iki yanında eşkenar dörtgen motifi bulunur, dörtgenlerin her bir kenarında düğüm motifleri vardır. Düğüm motiflerinde belli bir düzen olmayıp, boyutlarında ve konumlarında farklılıklar görülmektedir. Eşkenar dörtgenlerden birinin içinde bulunan birbirine bitişik dört dairesel kabartmanın merkezinde matkap delikleri yer alır. Diğer yanda ise rozet içinde sekiz yuvarlak yapraklı çiçek motifi bulunur. Levhanın üst bölümü ve kenarlarında kırıklar yer alırken, ön yüzde aşınmalar bulunur.Müzeye, Kdz Ereğlisi Belediyesi tarafından verilen, 5-6.yz.a tarihlendirilen mermerden dikdörtgen formlu levhanın kenarlarında yer yer kırıklar görülmektedir. Dikdörtgen çerçeve merkezinde iki daireden oluşan madalyon içinde Latin haçı motifi yer almaktadır. Haç kollarının uç kısımları, dışa doğru genişleme yapmaktadır. Madalyonun altından her iki yöne doğru yükselen band uçlarında ok ucu motifleri bulunmaktadır.