logo

KDZ EREĞLİSİ EVLENDİRİCİLER CEMİYETİ


DR. CAN CANVER
cancanver7@gmail.com

Türkiye’nin, evlilik ve evlenmeyle ilgili çalışmalar yapan ilk sivil toplum örgütü Karadeniz Ereğlisi’nde kurulmuştur. Adı; Kdz Ereğlisi Evlendiriciler Cemiyeti’dir… 10 Ocak 1910 tarihinde kurulan cemiyetin kurucusu dönemin Kdz Ereğlisi kaymakamı, İttihatçı-devrimci Tunalı Hilmi Bey’dir.

Kdz Ereğlisi Evlendiriciler Cemiyeti’nin amacı belliydi; evlenmekte zorluk çeken gençlere yardım etmekti… Malum o yıllar yokluk, erkeklerini bir gidip bir türlü geri dönemedikleri savaş yıllarıydı. Köylerin ve şehirlerin erkek nüfusu boşalmış, ersiz kalan evlerde kadınlar zorluklar çekmeye, ev halkını geçindirmek için sıkıntılar yaşamaya başlamışlardı. Kaşık düşmanı kız çocuklarının evlenmesi ise ekonomik alt yapıya bağlıydı. Düğün, dernek yapmak, ev eşyası düzmek neredeyse imkansızdı.

İşte Kdz Ereğlisi’nin bu olumsuz ortam ve ekonomik sıkıntıları içinde, İttihatçılar’ın aydın, ilerici ve devrimci fikir ve devlet adamı Tunalı Hilmi Bey, Ereğli’li esnaf, eşraf ve zenginlerden oluşan bir yönetim kurulu ile cemiyeti kurmuştu ancak derneğin üyelerinin tamamı erkekti.

Cemiyetin nizamnamesine göre; vatan, boşluk, zürriyetsizlik yüzünden tehlikededir. Yetişmiş kızlar, delikanlılar bir an evvel evlendirilmeli, bunların fakir, kimsesiz olanlarına ev, tarla, sermaye yahut çiftlik levazımı tedarik edilmelidir. Kızlar 15, delikanlılar 18 yaşından evvel evlenmemelidirler. İlletli olanları evlenmekten alıkoymaya çalışmak gerekir. Bu yoksulluk günlerinde uzun, masraflı, külfetli düğünler yapılmamalıdır. Ağırlıklar istemek, yüksek pahalı nikahlar kıymak, kızı kocaya değil de satılmaya vermek, evlenmeleri önündeki engelleri kaldırmak gerekir.

Cemiyete girenler yılda en az 5 kuruş vereceklerdi ve cemiyet her köyde bir şube açacaktı.

Kdz Ereğlisi Evlendiriciler Cemiyeti, Tunalı Hilmi Bey’in, kaymakamlık süresince bazı çalışmalarda bulundu, yoksul Ereğli gençleri evlendirildi ancak Tunalı Hilmi Bey’in tayini sonucu çalışmaları akim kaldı.

Patlayan Balkan Savaşları ve ardından gelen 1.Dünya Savaşı yıllarında Türkiye’de evlilik ve evlendirmeyle ilgili başkaca bir çalışma, sosyal ve devlet katkısı ya da bu amaçla kurulan bir cemiyet görülmemiştir, ta ki 1927 yılına dek…

12 Mart 1927 günü Haftalık Mecmua, bir anket düzenledi: ‘’Hangi kızla evlenmeli?’’. Dergi 8 ideal tip belirleyecekti. Okuyucu bunlar arasından hangi kızın evlenilecek ideal bir eş olduğuna karar verecekti. Ankete katılanlar arasında birinciye 25, ikinciye 15, üçüncüye 10 lira verilecekti. 9754 kişiden 3363 kişi Mediha Hanım’ı evlenilecek ideal eş olarak görmüştü.

22 Ekim 1917’de yayın hayatına başlayan Vakit gazetesinin sahipleri Mehmet Asın Us ve Hakkı Tarık Us kardeşlerdi. ‘Türk Harflerinin Kabul Tatbiki Hakkında Kanun’ çıkıp, 1 Aralık 1928 tarihi itibarıyla hayata geçirileceğinin kesinleşmesi üzerine gazete sahipleri telaşlandı. Biliyorlardı ki gazeteleri tiraj kaybedecekti. Bir şey yapmalıydılar. Latin harflerine karşı değildiler ancak gazete okur sayısında büyük bir düşüş yaşanacağını da biliyorlardı. Heyetler düzenleyip Cumhurbaşkanı Atatürk’ü ziyarete gittiler. Ara bir formül bulmuşlardı. Gazetenin yarısı eski yazı, yarısı yeni yazı olsundu. Mustafa Kemal Paşa, bu önerilere hiç sıcak bakmadı. Gazete sahipleri ise ne yapacaklarını düşünerek toplantıdan ayrıldılar. Us kardeşlerin kafalarında bir plan vardı. Tiraj kaybetmemek için promosyona başladılar. ‘Mesut Çiftler Müsabakası’ düzenlemeye karar verdiler. Gazete temsili olarak on kadın ve on erkek tanımlayacaktı. Ve bunların her birini okuyucularına tanıtacaktı. Bu işin ucunda ödül de vardı. Okuyuculara sorulacak: Kim kiminle evlenmelidir? Okuyucu hem 20 kupon biriktirecek, hem de özellikleri anlatılan adaylar arasında birbirleriyle mutlu evlilik yapabilecek çifti belirleyecekti. Biriktirdiği kuponları gönderen ve doğru tahmin yapan okuyucular arasında kura çekilecek ve birinciye 100 lira ödül verilecekti.

Vakit gazetesinde ‘Mesut Çiftler Müsabakası’na 30 Kasım’da eski yazıyla başlanıldı. Yarışmanın ikinci günü, 1 Aralık’ta yeni yazıya geçildi. 20 Ocak 1929 günü sonuçlar açıklandı. Buna göre, 30 Kasım’da tanıtılan Ali Bey ile 8 Aralık’ta tanıtılan Kadriye Hanım birbirine uygun en iyi çift seçilmişlerdi. 100 lirayı İstanbul Erkek Muallim Mektebi 3.sınıfta okuyan bir öğrenci kazandı. 50 liralık ikincilik ödülünü ise Eskişehir’de oturan Sara Hamit Hanım kazandı.

Yedigün Dergisi ise 15 Mart 1933’te yayın hayatına başladı. Sahibi ve genel yayın yönetmeni Sedat Simavi idi. Halkın ilgisini çekecek popüler konulara eğilen, görselliği çok iyi kullanan bir gazeteydi. Sayfalarında bol bol kadın remi kullanmaktan çekinmiyordu. Ayrıca dergi, Türk kadın tipini tanımlamayı görev edinmişti. Derginin tanımına göre; Cumhuriyet’in yeni kadını; iş ve aile görevini birlikte yürüten bir kahramandı. Dergiye gelen mektupları yanıtlayan Rakım Çalapala idi. Dergiye göre kızlarda evlenme yaşı 24, erkeklerde ise 29’du. Evlenecek kadın; vücudu sağlam, asabi kuvvetli, çizgileri yuvarlak, gözleri parlak, dudakları dolgunca olmalıydı. Kızların koca avlayabilmek için 11 kurala uymaları gerekiyordu.

Türkiye’de 14 Ekim 1947 yılında ise İstanbul’da Evlendirmeyi Kolaylaştırma Cemiyeti kuruldu. Cemiyete girmenin bir tek koşulu vardı: Bekar olmak… Cemiyet kısa sürede 300’den fazla üyeye sahip oldu. 70 üyesini evlendirme başarısı gösterdi.

Bugün İstanbul’da 20’ye yakın evlendirme şirketi var; hepsi de iyi para kazanıyor. TV’deki programlardan hiç bahse gerek yok…

Paylaşın:
Etiketler:
Share
#

SENDE YORUM YAZ

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER KÖŞE YAZILARI

  • GÖNÜLLÜ YAZDI : ANLADIKLARIM / ANLAMADIKLARIM

    15 Ocak 2025 Ekonomi, Genel, Gündem, KÖŞE YAZILARI, Tüm Manşetler

    . Son dönemlerde katılım sağladığım toplantılarda dikkatimi çeken konulardan ve gündemden söz etmek istiyorum. CHP ÇALIŞTAYI Aralık ayı sonlarına doğru CHP Kdz. Ereğli ilçe başkanlığı tarafından düzenlenen çalıştayda tam 20 katılımcı söz alarak dağıtılan formlara bağlı kalmadan görüş beyan etti.  Özetleyecek olursam; İlçe çapında trafik-işsizlik-2B sorunu, gıda OSB ihtiyacı, taşımalı eğitim-öğrenci ve okul ekonomisi sorunu, örgüt ile belediye arasında kopukluk iddiası, kreş ihtiyacı, örgütün daha fazla sahada olması tavsiyesi...
  • DR. CAN CANVER TARİHE IŞIK TUTUYOR..

    15 Ocak 2025 Ekonomi, Genel, Gündem, KÖŞE YAZILARI, Tüm Manşetler

    Çankırı Karatekin Üniversitesi Edebiyat fakültesi Tarih Bölümü öğretim görevlisi Mustafa Gençoğlu, üniversitesinin Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi’nin 2 ( 1 ) cildinde yayınlanan ‘’1864 ve 1871 Vilayet Nizamnamelerine Göre Osmanlı taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma’’ başlıklı makalesinde konuyla ilgili bilgiler aktarmaktadır. II. Mahmud merkezi yönetimi güçlendirmek amacıyla kapsamlı reformlara girişmiş, buna bağlı olarak da mülki taksimatta ve taşra idaresinde çeşitli düzenlemelere gitmiştir. O zamana kadar valilerin atanması, Dahili...
  • DİKKAT ÇEKENLER!

    10 Aralık 2024 Ekonomi, Genel, Gündem, KÖŞE YAZILARI, Tüm Manşetler

    . REKTÖR ÖZÖLÇER ÇITAYI YÜKSELTİYOR Son dönemlerde üniversitemizin (BEUN) yükselen çıtası ile uyumlu olarak Zonguldak ve Ereğli’de sempozyum/panel/ söyleşi türü toplantılara gerek ev sahipliği yapması ve gerekse aktif olarak katılım sağlaması sevindirici. Örnek olarak öğretmenler günü ile ilgili, kadına yönelik şiddetle mücadele ile ilgili, madencilikle ilgili ve konser-tiyatro gibi etkinlikleri gösterebiliriz. Üniversitemizin yüzünü şehirlere dönmesinin her alanda devamı dileği ile başta Rektör Prof. Dr. Özölçer olmak üzere...
  • YARI TANRI HERAKLES’İN GÖNÜL İŞLERİ

    10 Aralık 2024 Ekonomi, Genel, Gündem, KÖŞE YAZILARI, Tüm Manşetler

    Thebai’de Tiryns Kralı Alkaios’un oğlu ve Perseus’un torunu olan Amphitryon, amcası Mykenai Kralı Elektryron’u öldürüp onun kızı Alkmene ile evlenir. Zeus, Alkmene’nin kocasına bağlılığını yanıltmak için Amphitryon kılığına girerek onu gebe bırakır. Ondan sonra kocası ile de ilişkiye giren Alkmene, Amphityron’dan da gebe kalır. İkiz çocuk dünyaya getirir. Bu çocuklardan İphikles, Amphityron’un, Herakles ise Zeus’un oğludur. Bu nedenle Hera’nın şimşeklerini üzerine çeker. Bu öykü ilk çağda çeşitli tiyatro yazarları tarafından işlenmiştir. B...